Kendi elektriğini kendisi üreten vatandaş, fazlasını "piyasaya" satabilecek.

Herkes elektrik üretecek

Gazetelere yansıyan haberlere göre vatandaşa elektrik piyangosu vurmuş. Elektrikte yeni bir dönem başlıyormuş ve elektriği kendim üretip fazlasını satacakmışım. Sadece ben değil toplu konutlara, hastanelere, üniversitelere, küçük ölçekli sanayi tesislerine lisans almadan ya da şirket kurmadan elektrik üretmesine izin verilmiş. Bu işin doğrusu ve olabilirliği nedir?

- Gazetelere yansıyan haberler doğru. Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'nun (EPDK) Resmi Gazete’de 3 Aralık 2010 tarihinde yayımlanan "Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmeliği" gereğince gerçek ya da tüzel kişilerin kendi ihtiyaçlarını karşılamaları amacıyla lisans almak zorunda olmadan kuracakları elektrik tesislerinden ihtiyaçlarının fazlası olan elektriği sisteme satmalarını düzenliyor. İhtiyacı olan elektrik enerjisini tüketen üretici fazlasını "piyasaya" satacak.

Bu yönetmelik ile ilgili EPDK yetkilileri, "Artık tüketici, kendi elektriğini üretmeye başlıyor. Bu düzenleme ile dağınık şekildeki enerji kaynaklarından olası olduğu kadar çok kişinin en az bürokratik işlemle elektrik üretimi yapması sağlandı. Bu konumdaki üreticiler, öncelikle kendi ihtiyacını karşılayacak, üretilen çok elektrik dağıtım sisteminde en yakın noktada tüketilecek" açıklamasını yapıyorlar.

EPDK ayrıca “Özellikle toplu konutlar, sanayi tesisleri, üniversiteler, hastaneler. Bu yerler, gerek ısı gerekse kesintisiz ve güvenilir elektrik ihtiyacını verimi yüksek kojenerasyon tesisi kurarak sağlayabilme imkanına kavuştu.

Uygulamayla, tüketiciler bedeli çok yüksek olmayan santrallar, paneller, düzenekler kurarak elektrik üretip kendi makinesini çalıştıracak, konutlarını aydınlatacak. Fazla enerjiyi de belirlenen teknik kriterlere göre sisteme bağlanarak satabilecek” demektedir.

- Uygulama hangi tür tesisleri kapsıyor?

- Uygulama kurulu gücü 500 kilovatın altında olan elektrik üretim tesislerini kapsayacak. Bu muafiyet 50 kilovatın altındaki mikro kojenerasyon tesisleri için de geçerli. Yönetmeliğe göre yenilenebilir enerji kaynağı olarak tanımlanan; hidrolik, rüzgâr, güneş, jeotermal, biyokütle, dalga, akıntı enerjisi ve gel-git gibi fosil olmayan enerji kaynakları için geçerli olacak.

Yenilenebilir Enerji Kaynakları Yasası'nda ve Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik’te yenilenebilir enerji kaynağı; "Hidrolik, rüzgâr, güneş, jeotermal, biyokütle, dalga, akıntı enerjisi ve gel-git gibi fosil olmayan enerji kaynağı" olarak tanımlanıyor. Tanımlarda geçen akıntı ve gel-git enerjisine dikkatinizi çekmek isterim. Bu kısım herhalde okyanusa kıyısı olan bir devletin ilgili yönetmeliğinden tercüme edilmiş ya da bizlerin coğrafyamızdan haberimiz yok. Elektrik üretecek kadar akıntı ve gel-git bizde var herhalde. Ya da yönetmelik çıkaranlar çok uzakları gören vizyon sahibi kişiler. Başbakan’dan çok ilkin bu yönetmelik çılgın proje yolu açmış. Belki de boğazlarımızdaki akıntılardan elektrik üretecekler var…

- 500 kilovat kurulu güç ile kaç konutun elektrik ihtiyacı karşılanabilir ya da ne kadarlık bir elektrik üretilebilir?

- 500 kilovatlık bir tesis, 700 konutun elektrik gereksinimini karşılar. Orta düzeyde hayat standardına göre bir konut, senede ortalama 1500 kilovat saat elektrik tüketir. 500 kilovatlık yenilenebilir enerjiye dayalı bir tesis senede ortalama 2 bin saat çalışsa, yıllık 1 milyon kilovat saat elektrik üretir. Bu da ortalama 700 konutun elektrik gereksinimi demektir. Bu güçteki bir tesis, ayrıca küçük bir işletmenin de yıllık elektrik ihtiyacını karşılayabilir.

- Üretilen elektriğin ne kadarı sisteme satılabilir?

- Yönetmelik daha fiili olarak uygulamaya geçmeden çok elektrik ne kadar tartışması başladı. Pek rekabet seven kimi üreticilerimiz haksız rekabet olacak diye sisteme satılacak elektriğe üretimin yüzde 50'si ile sınır getirilmesi için kulis yapmaktadırlar.

Yani lisanssız üretim yapacak olanlar, ama tükettikleri kadarını satabilsinler denilmektedir. Mevcut yönetmelikte ise herhangi bir sınır öngörülmemektedir. Söz konusu üretim tesisleri oldukça küçük ölçekli tesisler olduğu için bu yönde bir sınır getirilmesi anlamlı görünmemektedir. Kaldı ki bu küçük tesislerin güçleri de birbirinden çok değişik olduğu için uygulamada da ayrıca sorun yaratacaktır.

Örneğin 500 kilovat gücü olan tesis ile 7.5 kilovat gücü olan tesis aynı statüde olacağından bu sistemin sağlıklı yürüme şansı sıfır demeyelim de sıfıra yakın. Lisanssız üretim yapmak isteyenlerin özellikle ne kadar fazlayı satabilecekleri netleşmeden biraz temkinli olmalarında fayda var.

- Bu biçimde çok küçük elektrik tesisi kurmak isteyenler için süreç nasıl işleyecek?

Bunun için mevzuat kapsamında şöyle bir yol izlenmesi gerekiyor:

- Üretim tesisinin kurulacağı yerin kullanım hakkına sahip olunması.

- Kaynağın (rüzgar ve güneş hariç olmak üzere) kullanım hakkına sahip olunduğunun belgelenmesi.

- Kojenerasyon tesisleri için tesis verimliliğine dair bilgiler ve bağlantı başvuru formu ile beraber bölgesindeki dağıtım şirketine başvurulması.

- Dağıtım şirketi, 1 ay içinde bu başvuruları toplu olarak değerlendirecek. Bu değerlendirme sırasında bağlantı kısıtı olması durumunda; sırası ile “1-Başvurunun, yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı olması. 2-Başvurunun tüketim tesisi ile aynı yerde olması. 3-Başvuru sahibinin önceden uygun bulunmuş bir başvurusunun olmaması” ölçütlerine göre öncelik sıralaması yapılacak.

- Uygun bulunan başvurular için dağıtım şirketince ilgili kişiye bildirimde bulunulacak.

- Tüketimimden çok ürettiğim elektriği kaça ve nasıl satacağım?

- Bu kapsamdaki üreticiler, çok elektriği, tesis, yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı ise Yenilenebilir Enerji Yasası’nda öngörülen fiyattan satabilir. Yenilenebilir Enerji Yasası'nda ise elektrik üretim tesisinin niteliğine göre değişen fiyatlar söz konusudur. 8 Ocak 2011 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan Yenilenebilir Enerji Kaynakları Yasası'nda değişiklik yapan 6094 sayılı Yasa ile yenilenebilir enerji kaynağının çeşidine ve yerli ürün kullanımına göre değişen fiyat mekanizması getirilmiştir.

Yeni yasal mevzuata göre hidroelektrik ve rüzgar enerji tesisleri için kilovat saat başına 7.3 sent, jeotermal enerjisine dayalı tesisler için 10.5 sent, çöp gazı dahil biyokütle ile güneş enerjisine dayalı tesisler için de 13.3 sentlik fiyat belirlenmiştir.

Bu fiyat mekanizması dışında ayrıca yerli ürün kullanımına göre değişen teşvikler bulunmaktadır. 21 Temmuz 2011 tarihli Resmi Gazete’de yenilerek yayımlanan "Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik" göre bu fiyatlar 10 sene geçerli olacaktır.

Tesis, mikrokojenerasyon ise gene bu yönetmeliğe göre üretilen enerji, en düşük fiyat olarak 7.3 sent üzerinden 10 sene boyunca perakende satış lisansı sahibi dağıtım şirketi tarafından satın alınacaktır.

Kaynak: "Herkes elektrik üretecek", Elektrik Mühendisi Orhan Örücü, Cumhuriyet Enerji Eki, Sorun Söyleyelim Köşesi, 2 Ağustos 2011, syf. 9.

Orhan Örücü

Takip edilmekten korkmuyoruz!.. Takip için tıklayın: twitter.com/bilimbilmek

Anahtar sözcükler: ucuz elektrik, enerji tasarrufu, rüzgar enerjisi, güneş enerjisi, yenilenebilir enerji

Benzer Yazılar

• TMMOB Enerji Raporu
• Deprem Sonrası İpuçları
• Türkiye Enerji Yapılanmasında Elektrik Enerjisinin Yeri ve Potansiyel Durumu
• Otomatik Kalite Denetim Sistemleri
• Dijital Kıyamet Tartışılıyor
• Üretimde Verimlilik ve Girdi Maliyetleri

Orhan Örücü'nün Makalelerinden Bir Örnek

• Rüzgar ve Güneş Enerjisi ile Ucuz Elektrik Enerjisinin Faydaları