Bir gazete haberinde deniyor ki Türkiye'de kitap okumaya ayrılan süre ortalama 13 saniye(4); ancak bu doğru olamaz... Bir terslik var gibi... Tersten giderek rakamı sağlasak mı...

Eğer yuvarlak hesap 70 milyon dersek nüfusa, ortalama olduğuna göre demek toplamda 910 milyon saniye harcanıyor.

Ortalama insanın okuma hızı dakikada yaklaşık 150 sözcük(5)... Dakikada 3 sözcüğü zor okuyan yeni okuma öğrenmişi de var, dakikada birkaç bin sözcüklük sayfa yelpazeleme hızına sahip olanı da... Ortalaması işte 150 sözcük/dakika dolaylarında. Yani saniyede 2.5 sözcük.

Öyleyse bu 910 milyon saniyede, Türkiye 2 milyar 275 milyon sözcük okumuş oluyor... Yani bu "kitap okumaya ayrılan süre 13 saniyedir" iddiasına göre Türkiye'de 2.275.000.000 adet sözcük tüketiliyor kitaplardan... Yalnızca kitaplardan... Gazete, Internet, SMS, tabela ve tuvalet kapısı yazıları hariç. :)

Ortalaya ortalaya biraz daha ortalayalım hadi. Rastgele, ortalama boy bir kitap seçip rastgele sayfalardan rastgele satırlardaki sözcük sayılarını saydım... Genelde ya 7, ya 8, ya 9 sözcük çıktı bir satırda. Öyleyse bir satır ortalama 8 sözcüktür diyelim.

Kaç satır var bir sayfada acaba... Gene aynı yöntemle rastgele sayfalardaki satırları sayalım: Genelde 30, bir başlık varsa veya yeni bir bölümse 24. Kimi satırlar da paragaf sonlarında yarım. Ve bir sayfada yaklaşık 2-3 paragraf oluyor desek. Bir sayfada ortalama 28 dolu satır vardır diyebiliriz...

Peki bir kitap kaç sayfa? Rasgele bir kaç ortalama kitap seçip bakıyorum: 153, 142, 622, 372, 144, 573, 264... Hımm kafa karıştırıcı. Bunların ortalaması 322 yaptı... Ama kitap sayısı arttıkça sanki 300'e yakınsayacak gibi... Biz yuvarlak hesap olsun diye bir kitap ortalama 300 sayfadır diyelim.

Evet, eldeki veriler ne şimdi:

Ortalama bir kitap: 300 sayfa

Ortalama bir sayfa: 28 satır

Ortalama bir satır: 8 sözcük

Kitaplar için iddia edilen günlük okunan ortalama sözcük sayısı: 2.275.000.000

Bakalım, günde kaç kitap okunuyor bu iddiaya göre:

Bir kitap: 300 * 28 * 8 = 67.200 sözcük

Günlük okunan kitap sayısı: 2.275.000.000 / 67.200 = 33.854 adet

Hımmm.. Peki yılda?

Yılda okunan kitap sayısı: 33.854 * 365 = 12.356.710 adet

Bu arada 2010 yılı için Kütüphane Yayımlar Genel Müdürlüğü tarafından bildirilen kitap basım rakamlarını(1) da anımsayalım:

2010 yılında farklı başlık için verilen yeni ISBN sayısı: 35.775 (yaklaşık 36 bin yeni kitap yayınlanmış 2010'da)

2010 yılında verilen bandrol adedi: 214.414.289 (yaklaşık en az 214 milyon kitap basılmış, bandrolsüz kitaplar ve okul kitapları vs. hariç)

Şimdi, bir yanda nereden uydurulduğu belli olmayan bir 13 saniye rakamı sonucu elde edilen 12.356.710 adet kitap var, tüm Türkiye bir yılda ancak bu kadar okudu denilen.

Bir yanda da en az 214 milyon kitabın matbaadan basıldığına ilişkin net bir bilgi var...

Ayrıca, elbet kitapçılarda her basılan kitap satılmıyor. Ancak belli bir akan ortalama tutmuş ki, bu yıl satmayan gelecek yıllarda satılacak, geçmiş yıllarda satmamış olanlar da bu yıl satmış... Kısaca, kitapçılarda raf sayıları sabit, gelen giden kitap arasında bir denge kurulmuş ki bu 214 milyon kitap bir biçimde bir yıl içinde dağıtılıyor.

Evet, şimdi de oranlayalım: 12.356.710 / 214.414.289 = 0.0576

Yani, bu iddiaya göre basılan kitapların 20'de 1'i okunuyor/satılıyor... Bu arada dünya istatistiği(3)satılan kitaplar üzerinden tutuluyor... Bir ek bilgi de korsan kitaplar, bunlar sektörün yaklaşık %20'si imiş. Kaynaktan emin değilim sanıyorum ya Notos ya Cumhuriyet Kitap ekinde okumuştum son 6 ay içinde bir ara... Ayrıca bir ek bilgi de, kitapların %5inin bandrolsüz olduğu. Yani 214 milyon kitap aslında yayınevlerinin bastığı kitapların %95'inin sayısı.

Korsan dahil piyasadaki kitapların sayısı ise, eğer bu %95'e genelin %80'idir dersek şöyle hesaplanır:

Geçen yıl basılan kitap sayısı: 100/95*214.414.289*100/80 ~= 283 milyon

Bu arada matematiği sevelim, yeşili koruyalım... Edebiyat için bile matematik gerekli ;)

Devam ediyoruz... Hadi bu 283 milyonun tamamı satılmasın. Pareto dağılımına(6) göre basılanların %20'si satılsa dahi 57 milyon yapıyor ki bu 13 saniye hesabına göre çıkan yıllık 12 milyon kitaptan yaklaşık 5 kat fazla... 

Kötümserliğe bir sınır koyup, %20'si değil, %80'i satılır dersek ise yaklaşık 226 milyon kitap yapıyor. Bu da 13 saniyeden yaklaşık 19, yuvarlak hesap 20 kat fazla... Bu rakam daha mantıklı, çünkü yayınevlerinin satabileceklerinden 5 kat daha fazla basıyor olduklarını düşünmek mantıksız... Matbalar hızlı, bir baskı bitince bir iki günde yeni basımı piyasaya dağıtabiliyorlar... 

Evet... Bunlara göre Türkiye'de kitap okumaya ayrılan ortalama süre 260 saniye. Bu da yaklaşık 4.5 dakika yapar, ki bu hâlâ gelişmiş ülke ortalaması 20 dk.'dan gene aşağıda olsa da, mantıktan o kadar da uzak değil(2)(3).

Bu hesabın gösterdiğine ek olarak, benim gözlemlerime göreyse Türkiye'de kitap okuma merakı giderek artış gösteriyor... En büyük eksikliğimizin ise çoğu il ve ilçede kitapçı olmaması olduğunu düşünüyorum... Kitapçı açma düşüncesi olanlara duyurulur ;)

10 Şubat 2011

Kaynaklar: 

(1) http://basin.kultur.gov.tr/belge/1-90817/korsanla-mucadelede-uygulanan-bandrol-sistemi-yayginlas-.html

(2) http://www.infoplease.com/entertainment/books/average-time-spent-reading-2006.html

(3) http://www.theglobeandmail.com/news/arts/books/average-time-spent-reading-by-country/article1866469/

(4) http://tokathaber.com.tr/haberdetay.asp?ID=1601

(5) http://www.saglik.gov.tr/TSHGM/dosya/1-32900/h/13.pdf

(6) http://tr.wikipedia.org/wiki/Pareto_dağılımı

İlker Fıçıcılar

Takip edilmekten korkmuyoruz!.. Takip için tıklayın: twitter.com/bilimbilmek

Anahtar sözcükler: kitap, kitap okuma, okuma alışkanlığı, Türkiye

Benzer Yazılar

• Bir insan, yaşamı boyunca kaç kitap okuyabilir?
• Kitap Okuma Alışkanlığı
• Türk halkı okumayı sevmiyor
• Kitap İmhası ve Kütüphaneci
• Sahaf Kataloglarının Gösterdiği Acı Gerçek
• Sakallı Celal

İlker Fıçıcılar'ın Makalelerinden Örnekler

• Türkiye'de Günde Kitap Okumaya Ayrılan Süre Ne Kadar? İşte Hesabı:
• Kimler Süper Bilgisayar Kullanıyor?
• Sümer ve Türk Dillerinin Târihî İlgisi ile Türk Dili'nin Yaşı Meselesi
• Örnek Temelli Bilgisayar Çevirisi (Example-Based Machine Translation)
• İngilizce'den Türkçe'ye Çeviri Yapan Programlar ve İnsan Çevirisi Karşılaştırması
• Prof. Dr. Erdal İnönü (1926 - 2007)
• Evden ODTÜ'deki Science Direct'i Kullanmak
• Üniversite'lerde İnterneti Daha Hızlı ve Verimli Kullanma İpuçları
• Fizikçi ve Politikacı Sn. Erdal İnönü'yü 31 Ekim 2007'de Kaybettik
• Mars Yakınlaşması
• Bir insan, yaşamı boyunca kaç kitap okuyabilir?
• Bilim Nedir Ne Değildir -- Çok Kısa Kısa
• Mpemba Etkisi
• Hayyam ve Padişah
• Fitneci
• Dizüstü Bilgisayarı Pilden Kullanma Süresini Uzatma İpuçları
• Organize Olmak ve Aradığımızı Bulmak Üzerine Yararlı Yazılımlar ve İpuçları
• Eğlenceli Soyadları Kısa Tarihçesi
• Ceviz ve Çan Kulesi
• Bu Taşı Kafama Kim Attı?
• Çok Uzun ve Sağlıklı Yaşayacaklara Yapılacaklar Listesi
• Bir Robotun Güncesi
• Karaçocuğun Yarıçapı
• Bask Dili
• Duru Dil Üzerine
• Çevrilebilir Yazı Yazmak
• Ekitap Teknolojisi Hakkında Kısa Kısa
• Facebook Güvenliği
• Kitap İmhası ve Kütüphaneci
• Fince
• Sinestezya
• Sakallı Celal